حسین بن عبدالسلام مصری

---

حسین بن عبدالسلام مصری، از فقیهان، راویان حدیث، ادیبان، شاعران و هجوسرایان قرن سوم قمری بود. وی در مدیحه‌سرایی نیز مهارت داشت و از راه شعر کسب روزی می‌کرد.

۱ - معرفی اجمالی

---

حسین بن عبدالسلام مصری معروف به جمل، از فقیهان و راویان حدیث و ادیبی شاعر و هجوسرا بود؛ ولی در ادبیات و مدیحه‌سرایی مهارت یافت و از راه شعر کسب روزی می‌کرد. هنگامی که مامون به مصر آمد، او را مدح کرد.
زمانی حسین نزد ابوالحسن احمد بن مدبر، عامل جمع‌آوری خراج دمشق و توابع آن رفت. شیوه ابن مدبّر آن بود که اگر از سروده شاعری خوشش نمی‌آمد، دستور می‌داد گماشتگانش آن شاعر را به مسجد برده، تا یکصد رکعت نماز به‌جا نیاورد، رهایش نسازند؛ از این‌رو جز شاعران توانا، دیگر شاعران از او دور می‌شدند. به هر‌حال، ابوعبدالله حسین بن عبدالسلام نزد او رفت و پس از کسب اجازه، این شعر را در مدحش خواند:
«خواستم ابوالحسن را بستایم؛ آن‌گونه که با ستایش حاکمان، از آنان پاداش می‌گیرند؛ لذا گفتم: سخاوتمندترین همگان است و دجله و فرات از دستان پربرکت او سرچشمه می‌گیرند. اما گفتند: او مدیحه‌ها را می‌پذیرد، ولی پاداش آن، نماز گزاردن است.
گفتم: نماز خواندن که عیال مرا سیر نمی‌کند؛ این‌جا جای «زکات» است. پس شایسته است امیر دستور دهد فتحه «صَلاة» را به کسره تبدیل کند تا «صِلات» (پاداش‌ها) شود.»
احمد بن مدبر خندید و به او صله (پاداش) داد.
حسین در ادبیات حماسه نیز اشعار زیبایی دارد؛ مانند:
«اگر دستان افراد پست، تو را تشنه گذاشته، سیری و سیرابی قناعت، تو را بس است. مردی باش که پایش بر زمین و اوج همتش در آسمان است!
به بخششِ دولتمندِ بخیل بی‌اعتنا باش و از او نپذیر! زیرا ریختن آب زندگانی (و تهی دست شدن) بهتر از ریختن آبرو است».

۲ - پانویس

---